آکنه و جوش صورت چیست؟
آکنه نوعی بیماری پوستی است و هنگامی رخ میدهد که فولیکول‌های موی شما با چربی و سلول‌های مرده پوست پر شود. این کار سبب ایجاد جوش‌های سرسیاه، جوش‌های سرسفید یا جوش می‌شود. اگرچه آکنه در همه سنین دیده می‌شود، اما بیشتر در بین جوانان شایع است.
درمان‌های موثر برای آکنه در دسترس است؛ اما آکنه می‌تواند ماندگار باشد. جوش‌ها و برجستگی‌ها به آرامی بهبود می‌یابند و هنگامی که این ضایعه در فرد شروع به بهبود می‌کند، دیگر آکنه‌ها سر برمی‌آورند.
بسته به شدت آن، آکنه می‌تواند باعث پریشانی عاطفی و ایجاد زخم در پوست شود. هرچه زودتر درمان را شروع کنید، خطر ابتلا به چنین مشکلاتی کاهش می‌یابد.
انواع آکنه‌های پوستی
همه انواع آکنه در سطح پوست پخش نمی‌شوند. منافذ مسدود شده خود باعث ایجاد آکنه می‌شوند. آکنه ممکن است به موارد زیر نسبت داده شود:
- تولید بیش از حد چربی
- باکتری‌ها
- هورمون‌ها
- سلول‌های مرده پوست
- موهایی که داخل گوشت فرو میروند
آکنه معمولاً با نوسانات هورمونی در طی سال‌های نوجوانی همراه است؛ اما بزرگسالان نیز می‌توانند آکنه را تجربه کنند. حدود ۱۷ میلیون آمریکایی مبتلا به آکنه هستند و این امر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در بین کودکان و بزرگسالان است.
شناسایی نوع آکنه‌ای که شما تجربه می‌کنید کلیدی برای درمان موفقیت‌آمیز است. آکنه ممکن است غیرالتهابی یا التهابی باشد. انواع مختلف آکنه در این دو دسته عبارتند از:
- جوش‌های سرسیاه
- جوش‌های سرسفید
- جوش معمولی
- چرک
- گره‌ها (ندول‌ها)
- کیست
ممکن است چندین نوع آکنه به طور همزمان وجود داشته باشد؛ حتی برخی موارد ممکن است به حدی شدید باشند که مراجعه به متخصص پوست الزامی باشد.
آکنه غیرالتهابی
آکنه غیرالتهابی شامل جوش‌های سرسیاه و جوش‌های سرسفید است. اینها معمولاً تورم ایجاد نمی‌کنند. آنها همچنین نسبتاً به درمان‌های بدون نسخه (OTC) پاسخ می‌دهند.
سالیسیلیک اسید اغلب به طور کلی برای آکنه به بازار عرضه می‌شود؛ اما معمولاً در آکنه‌های غیرالتهابی بهترین نتیجه را دارد. این دارو به طور طبیعی پوست را لایه‌برداری می‌کند، سلول‌های مرده پوست را که منجر به جوش‌های سرسیاه و جوش‌های سرسفید می‌شوند، از بین می‌برد.
جوش‌های سرسیاه (جوش‌های زیرپوستی باز)
جوش‌های سرسیاه در صورت مسدود شدن منافذ توسط ترکیبی از چربی و سلول‌های مرده پوست اتفاق می‌افتد. بالای منافذ با وجود مسدود شدن بقیه قسمت‌ها باز می‌ماند. این منجر به مشخص شدن رنگ سیاه در سطح می‌شود.
جوش‌های سرسفید (جوش‌های زیرپوستی بسته)
جوش‌های سرسفید همچنین می‌توانند در صورت مسدود شدن منافذ توسط چربی و سلول‌های مرده پوست ایجاد شود. اما برخلاف جوش‌های سرسیاه، قسمت بالای منافذ بسته می‌شود. به نظر می‌رسد یک برجستگی کوچک از پوست بیرون زده است.
درمان جوش سرسفید دشوار‌تر است؛ زیرا منافذ پوست از قبل بسته شده‌اند. محصولات حاوی سالیسیلیک اسید می‌توانند مفید باشند. رتینوئیدهای موضعی بدون نیاز به نسخه بهترین نتیجه را برای آکنه کومدونال دارند. اگر برای شما مفید نبود، رتینوئیدهای موضعی قوی‌تری با تجویز پزشک متخصص پوست در دسترس هستند.
آکنه‌های التهابی
جوش‌هایی که قرمز و متورم هستند، جوش‌های التهابی نامیده می‌شوند.
اگرچه چربی و سلول‌های مرده پوست در ایجاد آکنه‌های التهابی نقش دارند، اما باکتری‌ها همچنین می‌توانند در مسدود شدن منافذ پوست نقش داشته باشند. باکتری‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت در زیر سطح پوست شوند. این ممکن است منجر به ایجاد لکه‌های آکنه‌ای دردناک شود که از بین بردن آن سخت است.
محصولات حاوی بنزوئیل پراکسید ممکن است به کاهش تورم و خلاص شدن از شر باکتری‌های موجود در پوست کمک کنند. اینها همچنین می‌توانند چربی اضافی را از بین ببرند. ممکن است پزشک برای درمان آکنه‌های التهابی شما یک آنتی‌بیوتیک خوراکی یا موضعی به همراه بنزوئیل پراکسید تجویز کند. رتیوئیدهای موضعی نیز بخش مهمی در مبارزه با جوش‌های نوک‌تیز و جوش‌های التهابی هستند.
کورک (جوش نوک‌تیز)
کورک‌ها هنگامی رخ می‌دهند که دیواره‌های اطراف منافذ شما از التهاب شدید پر شوند. این کار منجر به ایجاد منافذ سخت و مسدود شده می‌شود که لمس آنها حساس است. پوست اطراف این منافذ پوست معمولاً صورتی است.
جوش‌های چرکی
همچنین در هنگام خراب شدن دیواره‌های اطراف منافذ پوستی، جوش‌های چرکی شکل می گیرند. برخلاف کورک‌ها، جوش‌های چرکی با چرک پر می‌شوند. این برجستگی‌ها از روی پوست خارج می‌شوند و معمولاً به رنگ قرمز هستند. آنها اغلب سرهای زرد یا سفید در بالا دارند.
ندول‌ها (گره‌ها)
گره‌ها در صورت گرفتگی و تورم منافذ ، تحریک بیشتری تحمل کرده و بزرگتر می‌شوند. بر خلاف جوش‌های چرکی و کورک‌ها، ندول‌ها در عمق زیر پوست قرار دارند.
از آنجا که گره‌ها در پوست بسیار عمیق هستند، به طور معمول نمی‌توانید آنها را در خانه درمان کنید. داروهای تجویزی برای کمک به رفع این مشکلات ضروری است.
پزشک یا متخصص پوست احتمالاً داروی خوراکی ایزوترتینوئین را برای شما تجویز می‌کند. این ماده از نوعی ویتامین A ساخته می‌شود و به مدت چهار تا شش ماه روزانه مصرف می‌شود. با کاهش اندازه غده چربی در داخل منافذ می‌تواند گره‌ها را درمان و پیشگیری کند.
کیست‌ها
کیست‌ها می‌توانند در صورت مسدود شدن منافذ توسط ترکیبی از باکتری‌ها، چربی و سلول‌های مرده پوست ایجاد شوند. گرفتگی در اعماق پوست رخ میدهد و در زیر سطح گره‌ها است.
این برجستگی‌های قرمز یا سفید بزرگ اغلب در لمس دردناک هستند. کیست بزرگترین شکل آکنه است و تشکیل آن معمولاً در نتیجه عفونت شدید است. این نوع آکنه‌ها بیشتر در معرض اسکار (جای زخم) قرار دارند.
داروی تجویزی ایزوترتینوئین معمولاً برای درمان کیست استفاده می‌شود. در موارد شدید، متخصص پوست شما ممکن است کیست را با جراحی خارج کند.
شدت هر نوع آکنه چقدر است؟
جوش‌های سرسیاه و جوش‌های سرسفید خفیف‌ترین نوع آکنه هستند. این موارد را بعضی اوقات می‌توان با داروهای موضعی بدون نیاز به نسخه، مانند تونرهای مبتنی بر اسید سالیسیلیک یا درمان‌های لکه‌ای بنزوئیل-پراکسید پاک کرد. اگر آنها به داروهای بدون نیاز به نسخه پاسخ ندهند، جوش‌های زیرپوستی به راحتی با رتینوئیدهای موضعی درمان می‌شوند.
جوش ها و کورک‌ها فرم‌های متوسطی از آکنه هستند. اینها ممکن است با داروهای بدون نیاز به نسخه از بین بروند. آکنه‌های متوسط گسترده‌تر ممکن است به تجویز خوراکی یا موضعی یک متخصص پوست نیاز داشته باشند.
گره‌ها و کیست‌ها شدیدترین نوع آکنه هستند. برای رفع آکنه‌های شدید باید به یک متخصص پوست مراجعه کنید. کندن گره‌ها و کیست‌ها می‌تواند منجر به ایجاد زخم شود.
علائم آکنه
علائم آکنه بسته به شدت شرایط شما متفاوت است:
- جوش‌های سرسفید (منافذ بسته)
- جوش‌های سرسیاه (منافذ باز)
- برجستگی‌های کوچک قرمز و لطیف (سوزنک)
- جوش (چرک)، که جوش‌های نوک‌تیزی است که در نوک آنها چرک وجود دارد
- توده‌های بزرگ، جامد و دردناک زیر پوست (ندول‌ها)
- توده‌های دردناک و پر از چرک در زیر پوست (ضایعات کیستیک)
آکنه معمولاً در صورت، پیشانی، سینه، بالای کمر و شانه‌ها ظاهر می‌شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر درمان‌های مراقبت از خود، آکنه شما را از بین نمی‌برد، به پزشک مراجعه کنید. او می‌تواند داروهای قوی‌تری را تجویز کند. اگر آکنه ادامه پیدا کند یا شدیدتر شود، ممکن است بخواهید با متخصص پوست درمان پزشکی خود را ادامه دهید.
برای بسیاری از خانم‌ها، آکنه می‌تواند برای دهه‌ها ادامه داشته باشد. این نوع آکنه در زنانی که از داروهای ضد بارداری استفاده می‌کنند، بدون درمان پاک می‌شود. در افراد مسن، بروز ناگهانی آکنه شدید ممکن است نشانه بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
سازمان غذا و دارو (FDA) هشدار میدهد که برخی از لوسیون‌های آکنه، پاک‌کننده‌ها و سایر محصولات پوستی بدون نسخه می‌توانند واکنش جدی ایجاد کنند. این نوع واکنش کاملاً نادر است؛ بنابراین آن را با قرمزی، تحریک یا خارشی که در مناطقی که از داروها یا محصولات استفاده کرده اید رخ میدهد اشتباه نگیرید.
اگر پس از استفاده از یک محصول پوستی یکی از موارد زیر را تجربه کردید، نزد پزشک بروید:
- ضعف
- مشکل تنفس
- تورم چشم، صورت، لب‌ها یا زبان
- سفتی گلو
عوامل تشدیدکننده بروز آکنه و جوش صورت
چهار عامل اصلی باعث ایجاد آکنه می‌شوند:
- تولید بیش از حد چربی (چربی پوست)
- فولیکول‌های مو که توسط چربی و سلول‌های مرده پوست مسدود شده‌اند
- باکتری‌ها
- التهاب
آکنه به طور معمول در صورت، پیشانی، قفسه سینه، قسمت فوقانی پشت و شانه‌های شما ظاهر می‌شود؛ زیرا این نواحی از پوست بیشترین غدد چربی را دارند. فولیکول‌های مو به غدد چربی متصل هستند.
دیواره فولیکول ممکن است برجسته شود و جوش سرسفید ایجاد کند. یا ممکن است دوشاخه باشد و تیره شود و باعث ایجاد جوش سرسیاه شود. جوش سرسیاه ممکن است مانند خاکی باشد که در منافذ گیر کرده است. اما در واقع منافذ مملو از باکتری و چربی است که با قرار گرفتن در معرض هوا قهوه‌ای می‌شود.
جوش‌ها لکه‌های قرمز برجسته با یک مرکز سفید هستند که در صورت التهاب یا آلوده شدن فولیکول‌های مو به باکتری ایجاد می‌شوند. انسداد و التهاب در عمق فولیکول‌های مو، توده‌هایی شبیه کیست در زیر سطح پوست شما ایجاد می‌کند. منافذ دیگر پوست شما که منافذ غدد عرق هستند، معمولاً در آکنه نقش ندارند.
برخی موارد ممکن است باعث ایجاد آکنه یا بدتر شدن آکنه شوند:
- تغییرات هورمونی. آندروژن‌ها هورمون‌هایی هستند که در دختران و پسران در دوران بلوغ افزایش می‌یابند و باعث بزرگ شدن غدد چربی و ایجاد چربی بیشتر می‌شوند. تغییرات هورمونی در دوران میانسالی، به ویژه در زنان، می‌تواند منجر به ایجاد آکنه شود.
- داروهای خاص. به عنوان مثال می‌توان به داروهای حاوی کورتیکواستروئید، تستوسترون یا لیتیوم اشاره کرد.
- رژیم غذایی. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف برخی غذاها، از جمله غذاهای غنی از کربوهیدرات مانند نان، نان‌شیرینی و چیپس، ممکن است باعث بدتر شدن آکنه شود. برای بررسی اینکه آیا افراد مبتلا به آکنه باید از محدودیت‌های غذایی خاص بهره‌مند شوند یا خیر، مطالعه بیشتر لازم است.
- استرس. استرس باعث ایجاد آکنه نمی‌شود، اما اگر قبلاً آکنه داشته باشید، استرس ممکن است آن را بدتر کند.
عواملی دیگر در ایجاد آکنه
این عوامل تأثیر کمی در ایجاد آکنه دارند:
- غذاهای شکلاتی و روغنی. خوردن شکلات یا غذای چرب تأثیر بسیار کمی در ایجاد آکنه دارد.
- نظافت. آکنه به دلیل کثیف بودن پوست ایجاد نمی‌شود. در واقع، مالش بیش از حد پوست یا تمیز کردن با صابون‌های خشن یا مواد شیمیایی باعث تحریک پوست شده و باعث بدتر شدن آکنه می‌شود.
- لوازم آرایشی. مواد آرایشی لزوماً آکنه را بدتر نمی‌کنند؛ به خصوص اگر از وسایل آرایشی بدون روغن استفاده می‌کنید که منافذ پوست را مسدود نمی‌کند (مواد غیر دارویی) و مرتبا آرایش را پاک می‌کنید. مواد آرایشی غیرروغنی با اثر داروهای آکنه تداخل ندارند.
عوارض جانبی آکنه
افرادی که دارای پوستی تیره هستند بیشتر از افرادی که پوست روشن‌تری دارند عوارض آکنه را تجربه می‌کنند:
- جای زخم. پوست حفره‌دار (زخم‌های آکنه) و جای زخم‌های ضخیم (کلوئید) می‌توانند پس از بهبود آکنه در طولانی‌مدت باقی بمانند.
- تغییر پوست. پس از از بین رفتن آکنه، ممکن است پوست آسیب‌دیده نسبت به قبل از بروز بیماری تیره‌تر (هایپرپیگمانته) یا روشن (هایپوپیگمانته) شود.
عوامل خطر آکنه
عوامل خطر آکنه عبارتند از:
- سن. افراد در هر سنی ممکن است دچار آکنه شوند، اما بیشتر در نوجوانان دیده می‌شود.
- تغییرات هورمونی. چنین تغییراتی در دوران بلوغ دختران یا بارداری معمول است.
- سابقه خانوادگی. ژنتیک در آکنه نقش دارد. اگر هر دو والدین شما آکنه داشته باشند، به احتمال زیاد شما نیز به آن مبتلا خواهید شد.
- مواد روغنی یا چرب. در صورت تماس پوست با روغن یا لوسیون‌ها و کرم‌های روغنی ممکن است دچار آکنه شوید.
- اصطکاک یا فشار بر روی پوست شما. علت این امر می‌تواند مواردی مانند تلفن، تلفن همراه، کلاه ایمنی، یقه‌های تنگ و کوله پشتی باشد.
آکنه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر علائم آکنه را دارید، پزشک می‌تواند با معاینه پوست شما تشخیص دهد. پزشک شما انواع ضایعات و شدت آنها را تشخیص میدهد تا بهترین روش درمانی را تعیین کند.
درمان آکنه
اگر چندین هفته محصولات بدون نسخه آکنه را امتحان کرده‌اید و کمکی نکرده‌اند، در مورد داروهای تجویز شده از پزشک خود سوال کنید. یک متخصص پوست می‌تواند به شما کمک کند تا:
- آکنه خود را کنترل کنید
- از ایجاد زخم یا آسیبی دیگر به پوست خود جلوگیری کنید
- جای زخم‌ها کمتر دیده شود
داروهای آکنه با کاهش تولید چربی و تورم یا درمان عفونت باکتریایی کار می‌کنند. با اکثر داروهای تجویز شده آکنه، ممکن است چهار تا هشت هفته نتیجه ندهد. ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا آکنه شما به طور کامل از بین برود.
رژیم درمانی که پزشک به شما توصیه می‌کند بستگی به سن، نوع و شدت آکنه و آنچه که مایل هستید به آن متعهد شوید، دارد. به عنوان مثال، ممکن است لازم باشد دو بار در روز و به مدت چند هفته داروها را استفاده کنید. داروهای موضعی و داروهایی که از راه دهان مصرف می‌کنید (داروهای خوراکی) اغلب به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند. گزینه‌های درمانی برای زنان باردار به دلیل خطر عوارض جانبی محدود است.
با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای داروها و سایر روش‌های درمانی که در نظر دارید صحبت کنید. قرار ملاقات‌های بعدی را با پزشک خود هر سه تا شش ماه یک بار انجام دهید تا زمانی که پوست شما بهبود یابد.
درمان آکنه در کودکان
بیشتر مطالعات مربوط به داروهای آکنه افراد ۱۲ ساله یا بیشتر را درگیر کرده است. کودکان کم‌سن نیز به طور فزاینده‌ای دچار آکنه می‌شوند. FDA تعداد محصولات موضعی مورد تأیید برای استفاده در کودکان را گسترش داده است.
اگر کودک شما آکنه دارد، با یک متخصص پوست کودکان مشورت کنید. در مورد داروهایی که باید از مصرف آنها در کودکان جلوگیری شود، دوزهای مناسب، تداخلات دارویی، عوارض جانبی و اینکه چگونه درمان ممکن است بر رشد و نمو کودک تأثیر بگذارد، سوال کنید.
درمان آکنه و جوش صورت در خانه و به صورت طبیعی
می‌توانید با استفاده از محصولات بدون نسخه، مراقبت‌های اساسی پوست و سایر روش‌های مراقبت از خود، از آکنه خفیف یا متوسط جلوگیری کرده و آنها را کنترل کنید:
- مناطق مستعد آکنه را با یک پاک‌کننده ملایم بشویید. دو بار در روز، با دستان خود صورت خود را با صابون ملایم یا یک پاک‌کننده ملایم و آب گرم بشویید. اگر موهای شما چرب است، هر روز شامپو بزنید و اگر پوست آسیب‌دیده را می‌تراشید با ملایمت رفتار کنید.
از مصرف برخی محصولات مانند اسکراب صورت، مواد ضد درد و ماسک خودداری کنید. این محصولات تمایل به تحریک پوست دارند که باعث بدتر شدن آکنه می‌شود. شستشوی زیاد و مالش دادن نیز می‌تواند باعث تحریک پوست شود.
- محصولات درمانی آکنه که بدون نسخه در دسترس هستند را امتحان کنید تا چربی اضافی خشک شود و باعث لایه‌برداری شود. ممکن است استفاده از یک محصول چند هفته‌ای طول بکشد تا پیشرفتی مشاهده کنید. کرم‌ها تحریک کمتری نسبت به ژل‌ها و پمادها ایجاد می‌کنند. داروهای آکنه بدون نسخه ممکن است عوارض جانبی اولیه ایجاد کنند، مانند قرمزی، خشکی و پوسته پوسته شدن که اغلب پس از ماه اول استفاده از آنها بهبود می‌یابند.
- از تحریک‌کننده‌ها خودداری کنید. مواد آرایشی روغنی، ضد آفتاب‌ها، محصولات آرایش مو یا مواد پوشاننده آکنه می‌توانند باعث بدتر شدن آکنه شوند. در عوض، از محصولاتی با برچسب برپایه آب یا غیر دارویی استفاده کنید؛ به این دلیل که احتمال آکنه در آنها کمتر است.
- از پوست خود در برابر آفتاب محافظت کنید. برای برخی از افراد، آفتاب تغییر رنگی که گاهی اوقات پس از پاک شدن آکنه ایجاد می‌شود را بدتر می‌کند. برخی از داروهای آکنه شما را در معرض آفتاب‌سوختگی قرار میدهد. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید داروی شما یکی از این موارد است یا خیر. اگر چنین است، تا آنجا که ممکن است از نور خورشید دور باشید. به طور مرتب از یک مرطوب‌کننده غیر روغنی (غیر دارویی) که شامل ضد آفتاب است استفاده کنید.
از اصطکاک یا فشار بر روی پوست خودداری کنید. از پوست مستعد آکنه در برابر تماس با وسایلی مانند تلفن، کلاه ایمنی، یقه‌های تنگ یا بند و کوله پشتی محافظت کنید.
- از لمس کردن یا برداشتن مناطق مستعد آکنه خودداری کنید. انجام این کار می‌تواند باعث ایجاد آکنه بیشتر یا منجر به عفونت یا زخم شود.
- دوش گرفتن بعد از فعالیت‌های سنگین. چربی و عرق روی پوست شما می‌تواند منجر به ایجاد آکنه شود.
کاری که اکنون می‌توانید برای درمان آکنه انجام دهید
مهم است که در درمان آکنه صبور باشید. در حالی که برخی از درمان‌ها ممکن است بلافاصله کار کنند، ممکن است چندین ماه بهبود گسترده‌ای نداشته باشید؛ همچنین باید در استفاده همزمان از بسیاری از محصولات درمانی آکنه احتیاط کنید، استفاده همزمان چندین نوع دارو می‌تواند باعث خشکی پوست شود.
همچنین باید تأیید کنید که آیا برجستگی یا تورم در واقع ناشی از آکنه است یا خیر. چندین بیماری پوستی وجود دارد که علائمی مشابه علائم آکنه ایجاد می‌کند، اگرچه کاملاً متفاوت هستند. این بیماری‌های پوستی شامل موارد زیر هستند:
- فولیکولیت
- کراتوز پیلاریس
- میلیا
- آکنه روزاسه
- رشته‌های چربی
- افزایش ناهنجار بافت چربی
مراجعه به متخصص پوست تنها راهی است که می‌توانید یک تشخیص کامل و دقیق را دریافت کنید. در برخی موارد، درمان تخصصی ممکن است تنها راه پاک‌سازی و کنترل کامل آکنه شما باشد.
چگونه می‌توان از بروز آکنه جلوگیری کرد؟
پیشگیری از آکنه دشوار است. اما می‌توانید مراحلی را در خانه انجام دهید تا از بروز آکنه پس از درمان جلوگیری کنید. این مراحل شامل موارد زیر است:
- صورت خود را دو بار در روز با یک پاک‌کننده بدون چربی بشویید
- استفاده از کرم آکنه بدون نیاز نسخه برای از بین بردن چربی اضافی
- اجتناب از مواد آرایشی حاوی چربی
- پاک کردن آرایش و تمیز کردن پوست به طور کامل قبل از خواب
- دوش گرفتن بعد از ورزش
- اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ
- داشتن یک رژیم غذایی سالم با حداقل قندهای فرآوری‌شده
- کاهش استرس
سخن آخر
درمان آکنه اغلب موفقیت‌آمیز است. اکثر افراد می‌توانند انتظار داشته باشند که آکنه در طی شش تا هشت هفته شروع به رفع آن کند. با این حال، افزایش ناگهانی آن نیز شایع است و ممکن است نیاز به درمان اضافی یا طولانی‌مدت داشته باشد. ایزوترتینوئین درمانی است که به احتمال زیاد نتایج مثبت دائمی یا طولانی‌مدت را ارائه می دهد.
اسکار (جای زخم) آکنه می‌تواند باعث پریشانی عاطفی شود، اما درمان سریع آن می‌تواند به جلوگیری از ایجاد زخم کمک کند. همچنین، متخصص پوست شما گزینه‌های درمانی طراحی شده برای درمان اسکار را دارد.
منابع:
mayoclinic
healthline
healthline
دیدگاه خود را بنویسید